Inhoudsopgave

De opdracht

Je gaat een (geautomatiseerde) inhoudsopgave maken in Indesign.

Je krijgt hiervoor een werkdocument dat al is gevuld met bodytekst. Je gaat de bodytekst voorzien van (sub)titels en deze vormgeven met alineastijlen. Vervolgens ga je de inhoudsopgave maken en vormgeven.

Werkwijze

Je volgt de stappen aan de linkerzijde. Werk in je eigen tempo door. Ben je snel klaar, besteed dan extra tijd aan de vormgeving. Vind je het ingewikkeld, vraag dan je docent om hulp.

Leerdoel

Deze oefening leert je de volgende zaken:

• Het toepassen van paginanummers via de stramienpagina
• Het toepassen van secties in paginanummering
• Het toepassen van karakter- en alineastijlen
• Het samenstellen en vormgeven van een automatische inhoudsopgave

Inleveren

Aan het einde van iedere les lever je een pdf in van je voortgang. Je exporteert dus elke les een nieuwe pdf en levert deze in via Dropbox. Als je helemaal klaar bent maak je van het bestand een Indesign pakket en deze lever je in via Dropbox.

Planning

• Week 1 (11/5-15/5)
  • Stap 1 t/m 4
• Week 2 (18/5-22/5)
  • Stap 5
• Week 3 (25/5-29/5)
  • Stap 6
• Week 4 (1/6-5/6)
  • Stap 7 en 8
  • Deadline: 5 juni 17:00u

Beoordeling

Je wordt beoordeeld op de volgende wijze:

• Proces
  • Je hebt elke week een pdf ingeleverd
  • Naast elkaar laten deze pdf’s voortgang zien
  • Je eindwerk is op tijd en als volledig ID pakket ingeleverd
• Techniek
  • Je hebt een automatische inhoudsopgave gerealiseerd
    • Met alle hoofdstuktitels en paragraaftitels
    • Hoofdstukken en paragrafen zijn verschillend van elkaar vormgegeven zodat er een duidelijke hiërarchie is.
    • Met puntjes tussen de titels en de paginanummers
    • Je hebt paginanummers uitgelijnd naar rechts
  • Je hebt alinea/karakter-stijlen gemaakt voor:
    • Broodtekst
    • Hoofdstuk titels
    • Paragraaf titels
    • TOC – Naam
    • TOC – Hoofdstuk titels
    • TOC – Paragraaf titels
    • TOC – Pagina nummers
  • Je hebt alle alineastijlen op de juiste wijze toegepast
  • Alle alinea’s zijn voorzien van alineastijlen
  • Je hebt twee extra secties aangemaakt voor de paginanummering
  • De secties beginnen op de juiste plek en zijn correct genummerd
  • Je paginanummering is niet zichtbaar op de eerste vier en laatste twee pagina’s
• Bonus (telt alleen wanneer het deel Techniek voldoende is)
  • Je hebt de inhoudsopgave uitgebreid vormgegeven
  • Je hebt de bijlagen titels gegeven welke in de inhoudsopgave voorkomen.
  • Je hebt de bijlagen een zelfverzonnen inhoud gegeven.
  • Je hebt afbeeldingen met tekstomloop aan het document toegevoegd.

Download dit werkdocument en open het in Indesign.
(eventuele waarschuwingen over fonts mag je negeren)

Dit document bestaat uit 28 pagina’s met doorlopende tekstframes op pagina 5-22. In deze frames is een dummy-tekst geplaatst die zonder opmaak van pagina 5 tot 21 loopt. Het document bevat ook een opgemaakt A-stramien en een basislijnraster van 14 pt.

Paginanummering

De opdrachtgever wil dat de nummers pas zichtbaar worden vanaf hoofdstuk 1, dat is pagina 5 in het werkdocument. En ook op pagina 27 en 28 mogen geen paginanummers zichtbaar zijn.

Theorie bij deze stap: video (10 min)

1. Open de A-Master (stramien) in het deelvenster Pages. Dit stramien bevat twee tekstkaders onderaan iedere pagina in de spread.
2. Plaats in ieder kader een marker voor het paginanummer via Type > Special Character > Marker > Current Page Number.
3. Lijn deze karakters uit naar de buitenzijde van de pagina’s en de onderzijde van het tekstkader.
4. Geef ze vorm met een ander font, kleur en/of lettergrootte.
5. Ga terug naar de cover en selecteer hier het paginanummer door er met CMD-Shift op te klikken. Dit verplaatst (alleen op deze pagina) het element vanuit het stramien naar de pagina.
6. Verwijder het door op Delete te drukken en herhaal dit voor pagina’s 2, 3, 4, 27 en 28.

Je paginanummering is ingesteld, maar de opdrachtgever vindt het nu een beetje gek dat de cover meetelt in de nummering. Dit gaan we oplossen.

Afwijkende paginanummering in Sections

De opdrachtgever wil niet dat de paginanummering vanaf de cover begint te tellen bij 1 (ook al is het nummer niet zichtbaar). In plaats daarvan moet de nummering met 1 beginnen op de eerste rechterpagina ná de cover. Dat is nu pagina 3 in het document.

Theorie bij deze stap: video (10 min)

1. Open het deelvenster Pages en spot het kleine driehoekje boven de eerste pagina. Dit is een Section Marker die aangeeft dat je hier begint met een reeks paginanummers.
2. Selecteer nu pagina 3 en rechtsklik er op. Kies Numbering and Section options. Je ziet nu onderstaand paneel.
   1. Start Section. We willen op pagina drie opnieuw beginnen met nummeren, dus die is aangevinkt.
   2. Vink hier aan Start Page Numbering At: Hierdoor zal Automatic Page Numbering uitgevinkt worden. Hij is al ingesteld op 1 en dat is wat we willen.
   3. Neem alvast even een kijkje bij optie Style; hier zie je de mogelijke soorten nummering. We gebruiken voor nu de standaard instelling.

1. Klik op OK. Je krijgt een waarschuwing: Je gebruikt dezelfde paginanummers op verschillende pagina’s! Voor ons niet erg, dus dit mag je negeren en op OK klikken.

Je ziet nu in het deelvenster Pages een nieuwe Section Marker (driehoekje) boven pagina 3. Je ziet ook dat het paginanummer er onder is veranderd naar 1. Dus het eerst zichtbare paginanummer op de volgende spread is nu 3.

Tip: als je je muis boven het nummer hangt zie je het paginanummer in de section en het absolute paginanummer in het document (dus geteld vanaf de cover).

Het werk bevat ook drie bijlagen die op de laatste vier pagina’s van het boekje moeten komen. De opdrachtgever wil graag dat deze laatste vier pagina’s van het boekje in Romeinse cijfers worden
genummerd.

We herhalen de voorgaande stappen:

1. Selecteer de pagina met absoluut nummer 23 (dus geteld vanaf de cover). Dit is paginanummer 21 in de tweede Section.
2. Rechtsklik en kies Numbering And Section Options.
3. Stel hier wederom in dat je een nieuwe Section begint te tellen bij 1, maar deze keer kies je bij Style voor Romeinse cijfers (I, II, III, IV, V, etc).
4. Klik OK. Je krijgt nu geen waarschuwing voor dubbele paginanummers omdat dit niet hetzelfde soort cijfer is.

De paginanummers van de laatste twee pagina’s in section 3 (V en VI) zijn niet zichtbaar omdat we deze eerder van de pagina’s hebben verwijderd, dus het laatste zichtbare nummer is IV.

De opdrachtgever is tevreden en wil graag verder met de indeling in hoofdstukken en paragrafen. Jij wordt gevraagd om een indeling te kiezen.

Een indeling

De opdrachtgever wil dat je de tekst willekeurig indeelt in hoofdstukken en paragrafen en hier zelf namen voor verzint.

• Hoofdstuk 1 is verdeeld in 3 paragrafen
• Hoofdstuk 2 is verdeeld in 4 paragrafen
• Hoofdstuk 3 is verdeeld in 2 paragrafen

1. Verzin een titel voor het boek en een naam voor de auteur.
2. Verzin titels voor de bovengenoemde hoofdstukken.
3. Verzin titels voor de paragrafen (subtitels) in ieder hoofdstuk.
4. Verzin titels voor de drie bijlagen aan het einde.
5. Plaats de verzonnen titels in de tekst in een eigen alinea zoals in de animatie hieronder.

Let op! Plaats geen Returns of Enters in de tekst om witruimte te creëren.

De opdrachtgever wil graag wat visuele hiërarchie in de tekst aanbrengen, zodat de structuur zichtbaar wordt. Tijd voor wat vormgeving!

Alineastijlen

Theorie bij deze stap: video (14 min)

De opdrachtgever heeft de volgende wensen ten aanzien van de broodtekst:

• Letter met schreef
• Grootte 11 pt
• Regelafstand 14 pt
• Lijn de broodtekst uit op een basislijnraster van 14 pt

1. Selecteer alle broodtekst (de Lorem Ipsum) inclusief alle (sub)koppen. (de koppen doen we straks, maar voor nu kun je ze mee selecteren).

Je ziet nu dat in het deelvenster Paragraph Styles het woord [Basic Paragraph] blauw is. Dit betekent dat je huidige selectie nog geen eigen unieke stijl heeft en in de basis of standaard stijl staat.

1. Klik in het deelvenster Paragraph Styles (alineastijlen) op de knop Create New Style.

In het deelvenster Paragraph Styles verschijnt nu een nieuwe stijl “Paragraph Style 1” zoals in het plaatje hiernaast.

1. Klik met links op deze nieuwe stijl om hem op de selectie toe te passen. Er verandert niets omdat de stijl nog precies lijkt op de standaard stijl. Je ziet wel dat nu “Paragraph Style 1” blauw is gemarkeerd.
2. Klik met rechts op deze nieuwe stijl en kies Edit. Dit opent de eigenschappen van de stijl.
3. Hernoem de stijl naar “broodtekst”.
4. Vink links onderin dit venster de Preview aan zodat je ziet wat je doet.
5. Kies hier tabblad Basic Character Formats en stel hier de juiste lettergrootte en regelafstand in.
6. Kies hier ook een eigen lettertype met schreef.
7. Kies tabblad Indents and Spacing en zet Align To Grid op: All Lines. Het basislijnraster van het werkdocument is al ingesteld op 14 pt.
8. Klik OK.

De opdrachtgever heeft de volgende wensen ten aanzien van de titels:

• Hoofdstuktitels beginnen automatisch bovenaan op een rechterpagina.
• Hoofdstuktitels zijn minimaal 18 pt en opvallend vormgegeven.
• Paragraaftitels zijn minimaal 14 pt en opvallend vormgegeven.
• Hoofdstuk- en paragraaftitels hebben de nodige witruimte.
• Tussen paragraaftitels en broodtekst geen extra witruimte.

We beginnen bij het eerste hoofdstuk.

1. Zet je cursor in de alinea (dus de regel met de titel van hoofdstuk 1).
2. Je ziet nu dat de stijl “broodtekst” gehighlight wordt in het venster Paragraph Style. Dat betekent dat de alinea nu nog deze stijl heeft.
3. Klik in het deelvenster Paragraph Styles (alineastijlen) op de knop Create New Style.
4. Klik nu met links op de nieuw aangemaakte stijl. Dit past de stijl toe op de alinea. Er veranderd niets omdat de nieuwe stijl er hetzelfde uitziet.
5. Klik met rechts op deze nieuwe stijl en kies Edit. Dit opent de eigenschappen van de stijl.
6. Hernoem de stijl naar “hoofdstuk titels”.
7. Open het tabblad Basic Character Formats en pas het lettertype en grootte aan tot iets dat goed past bij een hoofdstuk titel.
8. Open het tabblad Indents and Spacing en zet Align To Grid op First Line Only.
9. Geef Space After een waarde om witruimte tussen de hoofdstuktitel en de broodtekst te creëren.
10. Open het tabblad Keep Options en zet Start Paragraph op Next Odd Page.

We hebben de stijl voor de hoofdstukken nu af, en nu komt het leuke deel.

1. Zet je cursor in de alinea van het tweede hoofdstuk (dus weer in de regel met de titel).
2. Je ziet in het venster Paragraph Styles dat de “broodtekst” weer blauw oplicht.
3. Klik nu op de stijl “hoofdstuk titels” en je ziet dat de stijl meteen wordt toegepast op de alinea.

Herhaal nu deze stappen voor de paragrafen maar zonder de witruimte tussen de titel en de broodtekst. Noem deze stijl “paragraaf titels”.

Inhoudsopgave 1

Theorie bij deze stap: presentatie en video (19 min)

De opdrachtgever wil een inhoudsopgave die automatisch kan worden geupdate nadat er wijzigingen in de broodtekst zijn gedaan.

Indesign kan deze maken op basis van de alineastijlen in het document. In feite zeg je tegen Indesign: maak een lijst van alle paginanummers waar stijl “hoofdstuk titels” op voorkomt. De tekst die in die stijl staat (dus de titel) die wordt dan in de inhoudsopgave getoond.

1. Zet je cursor in het lege tekstframe op pagina 3 (absoluut geteld, dus de derde pagina vanaf de cover).
2. Selecteer Layout > Table of Contents.

Als eerste gaan we de inhoudsopgave een titel geven, dit is dus een koptitel die bovenaan de lijst met inhoud komt te staan. Het ligt voor de hand: hier komt te staan: “Inhoudsopgave”.

Bekijk de afbeelding rechts (klik om te vergroten).

1. Klik op de titel en typ hier “Inhoudsopgave” (nr 1).
2. Nu gaan we een alineastijl toepassen op deze titel. Open het menu (nr 2). Je ziet dat Indesign alvast een stijl voor je heeft aangemaakt met de naam “TOC Title”. Selecteer deze stijl (deze geven we later een eigen vorm).

We moeten nu aan Indesign vertellen welke alineastijlen de titels bevatten die in de inhoudsopgave moeten komen.

1. Bij Include Paragraph Styles zie je nu de standaardstijl staan (nr 3). Selecteer deze als deze nog niet is geselecteerd/ (hij word blauw).
2. Verwijder deze stijl door op Remove te klikken (nr 4).
3. Selecteer nu de stijl “hoofdstuk titels” in de linker kolom (nr 5). en klik op Add (nr 6).

Een oplettende kijker heeft misschien al gezien dat het vakje eronder nu veranderd is.

1. Bij het vakje Style (nr 7) zie je dat hier de naam van de alineastijl staat die bij nr 3 is geselecteerd.
2. In het pulldownmenu (nr 8) kun je nu aangeven welke stijl je wilt gebruiken voor de hoofdstuktitels in de inhoudsopgave. Je ziet dat Indesign hier ook al een stijl voor heeft gemaakt. Selecteer deze “TOC Body Text”.

Laten we een zien wat we tot nu toe hebben. Klik op OK en je ziet dat je cursor is geladen met tekst. Klik hiermee in het lege tekstkader op pagina 3.

Als het goed is zie je nu iets dat lijkt op het onderstaande, maar dan met andere teksten en paginanummers.

Het ziet er nog niet helemaal goed uit, maar dat doen we in de volgende stap. We moeten eerst nog de paragrafen toevoegen.

1. Ga weer naar Layout > Table Of Contents.
2. Selecteer nu de stijl “paragraaf titels” aan de rechterzijde (nr 9) en klik op Add (nr 10).
3. Je ziet nu dat deze stijl in het lijstje links onder de stijl “hoofdstuk titels” is gekomen en dat deze een stukje is ingesprongen.
4. Kies weer voor de stijl “TOC Body Text” om deze titels mee weer te geven in de Inhoudsopgave (nr 11).
5. Klik OK.

Je inhoudsopgave ziet er nu ongeveer zo uit:

Ok, pfew, de kop is er af. In de volgende stap gaan we de paginanummers een stijl geven. En de ruimte tussen de paginanummers en de titel…

Inhoudsopgave 2

Theorie bij deze stap: presentatie en video (19 min)

De opdrachtgever wil dat de paginanummers in de inhoudsopgave naar rechts uitgelijnd worden. Ook wil hij een rijtje puntjes tussen de titel en het paginanummer.

Hiervoor moeten we nog twee alineastijlen aanmaken:

• de stijl van de paginanummers in de inhoudsopgave
• de stijl van de tussenruimte (tussen titel en paginanummer)

1. Ga weer naar Layout > Table Of Contents.
2. Selecteer de stijl “hoofdstuk titels” (nr 1).
3. Je ziet nu dat deze ook is geselecteerd bij het kader Style.
4. Als je niet alle opties hierboven ziet, klik dan op More Options (nr 3).
5. Je kunt hier een stijl geven aan het Page Number en aan de tussenruimte Between Entry and Number. Ook hier heeft Indesign weer een (karakter)stijl voor je aangemaakt. Selecteer “TOC_tab+pagnr” uit het pulldownmenu (nr 4).
6. De klant wil puntjes in de ruimte tussen de titel en het paginanummer. Hiervoor gebruiken we dezelfde karakterstijl “TOC_tab+pagnr” (nr 5).

Een oplettende kijker heeft zich al afgevraagd wat het tekentje bij nr 6 betekent. Dit is een symbool voor een Tab. Tussen de titel en het paginanummer wordt dus en Tab geplaatst. Deze Tab is onderdeel van de alineastijl “TOC Body Text”.

1. Klik OK

Er is nog niet veel veranderd, maar we gaan nu met behulp van de alineastijl “TOC Body Text” verder. We gaan hierin de eigenschappen van de Tab aanpassen. Het doel is om de tab zo lang te maken dat de paginanummers naar rechts worden uitgelijnd.

1. Omdat we bij het aanpassen willen weten welke ruimte er maximaal voor een tab beschikbaar is in het tekstkader, moeten we dit eerst selecteren voordat we de alineastijl bewerken. Selecteer dus het tekstkader met de inhoudsopgave.
2. Rechtsklik de alineastijl “TOC Body Text” en selecteer Edit.
3. Selecteer het tabblad Tabs.

Je ziet nu de volgende weergave:

1. We willen dat de tab naar rechts uitlijnt, zodat de paginanummers aan de rechterzijde van het tekstkader worden uitgelijnd. Kies daarom de rechts uitlijnende tab (nr 1).
2. Klik hiermee in het grijze deel van de lineaal (nr 2). Deze grijze balk geeft de maximale ruimte aan. Zet je deze rechts van de grijze balk op de lineaal dan zal de regel in je inhoudsopgave omslaan.
3. Sleep de tab bij nr 2 zo ver mogelijk naar rechts, maar houdt hem op het grijs. Mocht je per ongeluk meerdere tabs op de lineaal hebben geplaatst: je kunt ze verwijderen door ze er af te slepen en los te laten.
4. Dan hoeven we alleen nog maar aan te geven waarmee we de witruimte van de tab willen vullen: namelijk een puntje. Vul het karakter “.” in bij nr 3.

Als het goed is heb je nu iets zoals dit:

In de basis heb je de automatische inhoudsopgave nu staan. Wanneer je nu teksten in je pagina’s verplaatst, hoofdstukken of paragrafen toevoegt (in de juiste alineastijl) of verwijderd, dan kun je met een klik op de knop je inhoudsopgave updaten. Dit doe je door je cursor in de inhoudsopgave te plaatsen en te kiezen voor Layout > Update Table of Contents.

De opdrachtgever vind alleen dat er nu in de inhoudsopgave nog te weinig onderscheid is tussen hoofdstukken en paragrafen. Laten we daar iets aan doen.

Vormgeven

De opdrachtgever wil graag dat er een duidelijk verschil is in de vormgeving van de inhoudsopgave tussen hoofdstukken en paragrafen. Daarnaast wil hij graag nog dat de bijlagen in de inhoudsopgave komen.

De hoofdstuktitels en de paragraaftitels in de inhoudsopgave hebben nu allebei dezelfde stijl “TOC Body Text”. Ze zien er daarom hetzelfde uit.

1. Open Layout > Table of Contents en selecteer de Paragraaf Titels (nr 1).
2. Geef deze een nieuwe alineastijl (nr2) en noem die bijvoorbeeld “TOC Body Text level 2”.
3. Geef deze stijl een andere vormgeving dan de stijl voor hoofdstukken (TOC Body Text) of andersom.

Het document krijgt drie bijlagen: twee van 1 pagina en een van 2 pagina’s. Deze staan op de laatste vijf pagina’s welke in Romeinse cijfers zijn genummerd.

Let op: het kan voorkomen dat je bodytekst in het laatste frame op pagina 22 (geteld vanaf de cover) niet past en overloopt (een rood plusje rechts onderaan het kader). In dat geval zul je pagina’s moeten toevoegen aan section 2 in het document. Let er op dat je in veelvouden van vier blijft werken, dus van 28 naar 32, 36, etc.

1. Verzin drie titels voor de drie bijlagen en plaats deze op de laatste vier pagina’s (en kies dus zelf welke van de drie bijlagen 2 pagina’s is).

Wanneer we deze titels willen toevoegen aan de inhoudsopgave moeten we ze een alineastijl geven. De vormgeving moet hetzelfde zijn als van de hoofdstukken, maar de stijl “hoofdstuk titels” plaatst de alinea op de eerstvolgende lege rechterpagina. Dat hoeft niet voor de bijlagen, dus we hebben een nieuwe stijl nodig.

1. Rechtsklik in deelvenster Paragraph Styles op de stijl “hoofdstuk titels” en kies “Duplicate Style”.
2. Noem de gekopieerde stijl “bijlagen titels” en zet in het tabblad Keep Options de optie Start Paragraph op Anywhere.
3. Klik OK en pas deze stijl nu toe op de verschillende titels van de bijlagen.

Wanneer alle titels van de bijlagen in de juiste stijl staan kun je de inhoudsopgave gaan aanvullen:

1. Selecteer Layout > Table of Contents.
2. Selecteer bij Other Styles (nr 1) de stijl “bijlagen titels” en klik op Add.
3. De stijl verschijnt in de lijst links (nr 2). Selecteer deze.
4. Selecteer bij Entry style de stijl TOC Body Text (nr 3) en kies voor het paginanummer en de tussenruimte de stijl “TOC_tab+pagnr”.
5. Klik OK.

De titels van de bijlagen zijn nu toegevoegd aan de inhoudsopgave. Je ziet ook dat de paginanummers in Romeinse cijfers in de inhoudsopgave terecht zijn gekomen.

Bonus Uitdaging
De klant wil dat de puntjes en de paginanummers verschillende kleuren hebben.

Deze uitdaging kun je met wat nadenken zelf oplossen.

Tip: misschien heb je iets aan een tweede karakterstijl naast “TOC_tab+pagnr”…

Puntjes op de i

Bonus uitdaging
De opdrachtgever verwacht niet dat je ook nog iets doet aan de overige pagina’s. Voor een supertevreden klant kun je overwegen om meer te leveren dan gevraagd:

Heb je de opdracht sneller volbracht dan in de tijd dan ben je een topper! Voor een bijbehorend topcijfer mag je lekker los op het onderstaande:

• Geef vorm aan de omslag
  • Denk bij gebruik van beeld aan de resolutie
• Geef vorm aan pagina 2
  • Plaats wat zelf verzonnen colofon inhoud
• Geef inhoud aan de bijlagen
  • Tabellen, schema’s, prijslijsten, kaarten, noem maar op, verzin maar iets geks.
• Plaats afbeeldingen met omloop door/naast de tekst (let er op dat je hierdoor misschien meer pagina’s nodig zult hebben: werk altijd in veelvouden van vier, dus 4,8,12,16,20, etc.)
  • Voeg pagina’s toe aan Section 2
  • Plaats tekstkaders op de nieuwe pagina’s en verbindt deze aan elkaar en aan de voorgaande tekstframes, zodat de bodytekst hierin doorloopt.

Als je alle puntjes op de i hebt gezet kun je de opdracht inleveren. Lees in het eerste tabblad van deze opdracht hoe je dit moet doen.